Evlenmeden önce kısırlık testi: İdeal gebelik dönemi hem fiziksel hem de psikolojik olgunluğa erişilen 20 – 30 yaşları arasındadır. Ancak, günümüzde giderek daha fazla kadın birçok nedenden dolayı gebeliği 30 yaşının sonrasına ertelemektedir. Bu kararda rol oynayan birçok sosyal faktör vardır: Önce kariyer sahibi olmak, sağlıklı bir ilişkiyi beklemek, ekonomik olarak hayatlarını güvenceye almak, ya da evliliğin istenildiğinden emin olmamak gibi.

30 yaşın altındaki kadınlarda her ay gebe kalabilme olasılığı %20 dolayında iken, 40 yaşın üzerinde bu oran sadece %5’tir. Normalde bir evlilikte bir yıllık düzenli ilişkiye rağmen gebe kalınmadığı zaman hekime başvurulması önerilir. Oysa 35 yaşın üzerindeki evli çiftler düzenli ilişki kurmalarına rağmen gebe kalamadıkları taktirde hekime başvurmak için altı aydan fazla beklememelidirler.

25 yaşındaki bir kadın genellikle 2-3 ay içinde gebe kalabilirken 35 yaşın üzerindeki normal kadınlarda bu süre 6 aydan daha uzun sürebilir. Düşük yapma riski ise 30 yaşına kadar %10, otuzlu yaşlarda %13, kırklı yaşlarda %34’e yükselir ve elde edilen bir gebeliğin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi zorlaşır.
yaşından sonra gebelik kapasitesi dramatik olarak düşmektedir. Ek olarak üretilen yumurtaların genetik kalitesi bozulduğundan olası gebeliklerin düşükle veya kromozom anomalili bebekle sonuçlanma olasılığı artmaktadır.

Yaşla birlikte hem yumurta sayısı azalır, hem de bu yumurtaların kalitesi düştüğünden sperm tarafından döllenebilme (fertilizasyon) yetenekleri azalır. Ayrıca döllenme olsa bile, oluşan embriyolarda genetik hastalık riski artmaktadır. Örneğin ileri yaşlarda doğum yapan kadınların çocuklarında kromozomal bir hastalık olan “Down sendromu” riski artmaktadır. Kromozomal problemi olan bir yumurta döllense bile yaşama ve gelişme şansı azalmaktadır. Bu yüzden 40 yaşın üzerinde düşük olasılığı da artmaktadır.

Evlilik öncesi yaptırılması gerekli infertilite testler nelerdir?

Bayanlar adetlerinin 2. veya 3. günü hormonal testleri ve antenatal dönemde yapılması gerekli olan tiroid fonksiyon testleri, Hepatit B, Hepatit C ve Toksoplazma, Kızamıkçık gibi serolojik testleri ve genel kan biyokimyasal analizlerini yaptırmalıdırlar. Eş zamanlı yapılan jinekolojik ultrasonografi ise bayanda hem rahim ve yumurtalık anatomisini, hem de sık görülen kist, ur gibi problemleri ortaya çıkarır.

Erkeklerde ise ürolojik muayenenin ardından 3-5 günlük cinsel perhiz sonrası yapılan bir spermiogram fertilite açısından oldukça faydalı bilgiler verir.

Yukarıda bahsettiğimiz testlerin yanında evlenmek üzere olan çiftlerin yaptırması fayda sağlayacak bazı testler daha vardır. Öncelikle evlilik adayları kadın hastalıkları ve doğum uzmanına başvurup muayene edilmeli ve danışma almalıdır. Muayene ile birlikte sağlıklı cinsel yaşam için erkeğin ve kadının cinsel bir anormalliği yani sağlıklı bir cinsel yaşantıyı engelleyecek problemlerin varlığı araştırılır ve varsa düzeltilir. Cinsel eğitim verilir ve varsa korkuları giderilir.

Ayrıca çiftlere genetik danışmanlık verilir. Ailesel genetik geçişli hastalığı olanlarda, akraba evliliklerinde genetik testler gerekebilir. Öyküde özellik varsa genetik tarama testlerinin yaptırılması gereklidir.

Evlenmeden önce infertilite testlerinin yaptırılmasının faydası nedir ?

Genelde evliliğin ilk zamanlarında gebelik ertelenir. Fakat ertelemenin problemlere yol açacağı bazı durumlar vardır. Bunlar belirlenirse gebeliği fazla ertelememeleri önerilir. Bu durumlardan bazıları, 35 yaş üzerinde olunması, yumurtalık rezerv azlığı, ileri evre endometriozis, tekrerlayan ve operasyon gerektiren over kistleri veya rahim urlarıdır.

Bazen bayanların yumurtalık rezervi azalır. Özellikle genetik yatkınlıkdan dolayı olabileceği gibi, bazen geçirilmiş yumurtalık ameliyatları veya yumurtalık hastalıkları neticesinde de olabilir. Bu bayanlarda hormon testi ve ultrasonografi yaptrımak gebelik sürecini erteleme açısından bilgi verirken belirleyici olur.

Sıklığı üreme çağındaki kadınlarda %5 ile 30 arasında değişen endometriozis (çikolata kisti) hastalığı ise ağrılı adetler, sürekli pelvik ağrı ve varsa ilişki sırasında ağrı ile seyreder. Yumurtalık rezervini azaltan ve tüplerde tahribat yapan yıkıcı bir hastalıktır. İleri evre olanların belirlenmesi gerekir ve bunlarda gebeliğin geciktirilmemesi önerilir.

Evlenmeden önce rahim filmi çektirilebilinir mi?

Rahim filmi rahim içine röntgende görülebilen sıvıların verilmesi ve bunların tüplerden geçip geçmediği esasına dayanan bir tetkikdir. Bakire olan bayanlarda çekilmesi mümkün değildir. Evlilik öncesi ilişkisi olan, sık vaginal enfeksiyon geçirmiş veya kürtaj olmuş bayanlar çektirebilirler. Ya da evlilik sonrası fazla ertelemeden adet bitiminden sonraki bir hafta içerisinde bu film çektirilebilir.

Evlenmeden önce erkeğin spermiogram yaptırması garip değil midir?

Bazen erkekde sperm azlığı veya hiç olmaması durumu vardır. Spermin azalması bir süreç olabilir ve bu erkeklerin zaman kaybetmeden ya çocuk sahibi olmaları veya spermlerini dondurmaları önerilir. Başlangıçta spermleri bu durumda olan ve yardımcı üreme teknikleri ile çocuk sahibi olamları mümkün iken birçok erkek bu durumu bilmediklerinden gebeliği ertelemekte ve sonra sperm yapımı tamamen durduğu için çocuk sahibi olma şanslarını yitirmektedirler. Daha evlenmeden spermiogram yaptırmak mantıksız gelse de bu nedenlerden dolayı oldukça gereklidir aslında.

Azospermik erkeklerin (hiç sperm olmaması) ise genetik testleri istenir. Vakit kaybetmeden evlilik sonrası mikro-TESE planlanır.

Diyelim ki testlerde bir sorun var, çiftin gebeliği geciktirmemesi gerekiyor. Ancak kariyer, erken olması vb nedenlerle hemen gebelik istemiyorlar. Bunlara daha evlenmeden bir çıkış yolu sunabilir misiniz?

Tabii ki. Örneğin erkeğin spermleri az olsun. Zamanla bunun sıfırlanma ihtimali olduğu için bu erkeğe sperm dondurulması önerilebilir. Benzer durumla birlikte bayanda da problem varsa yumurta dondurma veya daha garantili olmak üzere tüp bebek yapıp embriyoları dondurup saklama bir önlem olarak önerilir.

Fertilite potansiyelini gösteren bu testleri yaptırmak zor mudur?

Hayır. Ayrıca zaman da almıyor. Erkek 3 ile 5 gün cinsel perhiz uygulayacak, yani hiç boşalmayacak ve gelip sperm örneğini verecek. Aynı gün diğer kan testleri yapılacak. Bayan ise adetinin 2 veya 3. günü gelecek, muayeneden sonra kan testlerini yaptıracak. Gerekli ise adetin bitiminden sonraki günlerde gelecek ve HSG denilen rahim filmini çektirecek.Sonuç olarak ilave edeceğiniz bir şey var mı?

Yaygın olarak evlilik öncesi, aile planlaması ve kontrasepsiyon (gebelikten korunma) yöntemleri ile ilgili bilgi verilir. Bunlar ise çiftin üretkenlik potansiyeli bilinmeden uygulanır çoğu zaman. Yani azospermik bir erkeğe kondom kullandırmak veya eşine doğum kontrol hapı başlamak manasızdır. Aile planlaması tabii ki çok önemlidir. Bu bilincin yerleşmesi de çok güzeldir. Fakat bu danışmayı vermeden çiftin fertilite potansiyeli tespit edilmelidir. Şimdi biz toplumda bu bilincin de oluşması için çalışıyoruz.